Często, gdy jeden z małżonków nabywa nieruchomość na swoje nazwisko i jeszcze oświadcza, że zakupuje ją do swojego majątku osobistego (bo przecież więcej zarabia), drugi współmałżonek bezkrytycznie akceptuje ten stan. Czy słusznie?
W sytuacji, gdy małżonkowie:
-
nabywają nieruchomość w trakcie trwania małżeństwa,
-
nie zawierali umów majątkowych małżeńskich ograniczających ich wspólność majątkową (tzw. intercyzy),
-
nie nabywają nieruchomości np. za środki finansowe otrzymane ze spadku (lub inne stanowiące ich majątek osobisty), tzw. surogacja,
to co do zasady, nieruchomość ta jest majątkiem wspólnym.
Nie można przypisać decydującego znaczenia oświadczeniu małżonków, iż nabywany udział w nieruchomości nie należy do majątku dorobkowego, ponieważ samo takie oświadczenie nie może stanowczo wyłączać skutków wynikających z przepisów art. 32-34 k.r.o., w sytuacji pozostawania małżonków w ustroju małżeńskiej wspólności ustawowej. Jej ograniczenie lub wyłączenie możliwe jest na mocy małżeńskiej umowy przewidującej taki skutek i zawartej w formie aktu notarialnego (Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2008 r., V CSK 355/07).
O tym co wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków nie decyduje, co do zasady, oświadczenie złożone do aktu notarialnego „nabywam tę nieruchomość do majątku osobistego”, a świadczą przepisy Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego (KRO). Przepis art. 31 § 1 KRO stwarza domniemanie faktyczne przynależności do majątku wspólnego przedmiotów majątkowych nabytych w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jedno z nich, a przynależność tych przedmiotów do majątku osobistego obowiązany jest udowodnić zainteresowany tym małżonek, np. w sprawie o podział majątku wspólnego. W obowiązującym systemie prawa rodzinnego można przyjąć domniemanie faktyczne (art. 231 k.p.c.), że przedmioty nabyte w trakcie wspólności małżeńskiej przez jednego z małżonków, zostały nabyte z majątku dorobkowego – na rzecz małżeńskiej wspólności majątkowej; natomiast nabycie rzeczy z majątku odrębnego musi wynikać nie tylko z oświadczenia dokonującego transakcji małżonka, ale także z całokształtu okoliczności tego nabycia (Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2003 r. IV CKN 1721/00).
adw. Ewelina Witkowska – Kowalczuk